Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011

Οι καλύτερες Ελληνικές παροιμίες

Εάλω η πόλις.
..


    • Κυριεύθηκε η πόλη. Έπεσε η πόλη. Η απελπισμένη κραυγή που αντήχησε στην Κωνσταντινούπολη, όταν οι ορδές του Μωάμεθ ορμούσαν μέσα στην πόλη από την εκπορθημένη Κερκόπορτα).
    • Λέγεται (μεταφορικά) για κάτι που χάθηκε άδοξα.
  • Εάν το άλας μωρανθή.
    • Δηλαδή, αν λείψουν οι λίγοι και οι εκλεκτοί.
  • Έβαλε την ουρά στα σκέλια.
    • Λέγεται όταν κάποιος είναι θρασύδειλος.
  • Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
  • Έβγαλε κι η Ελευσίνα στάρι.
  • Εβάλλει ο κλέφταν τη φωνή να φοβηθεί π' έχασε. (Ποντιακή)
    • Παρόμοια με «φωνάζει ο κλέφτης ν' ακούσει ο νοικοκύρης».
  • Έβγα έξω και πομπέψου, έμπα μέσα και πορέψου.
  • Έγινε λαγός.
  • Εγκάριξεν ο γάιδαρος κι είπε "άχερος".
  • Εγύρεψεν ο εφτωχόν, και 'δώκεν για τη ψην ατ'. (Ποντιακή)
  • Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει, άρα δε ζήσει.
  • Εγώ καλά παντρεύτηκα κι ας κλαίει όποιος με πήρε.
  • Εγώ μιλάω, γαϊδούρια κλάνουνε.
  • Εγώ τα λέω, εγώ τ' ακούω.
    • Εγώ μιλάω, εγώ τ' ακούω.
  • Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
  • Εδώ γαμούν αρσενικούς και συ γυρεύεις νύφη; (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Εδώ καράβια χάνονται... βαρκούλες αρμενίζουν!
  • Εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
    • Εδώ ο κόσμος χάνεται και το μουνί ξυρίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
      • Εδώ το χωριό καίγεται κι οι πουτάνες λούζονται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Εδώ σε θέλω κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα.
    • Εδώ σε θέλω κάβουρα, πώς περπατάν στα κάρβουνα;
  • Εἰ μὴ Ἀλέξανδρος ἤμην, Διογένης ἂν ἤμην.
    • Αν δεν ήμουν ο Αλέξανδρος, θα 'θελα να 'μουν ο Διογένης. Φράση που λέγεται πως είπε ο Μ. Αλέξανδρος αφού συνάντησε τον Διογένη τον Κυνικό.
  • Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.
  • Είδαν σο φτωχό βολόνι. (Ποντιακή)
  • Είδες χιόνι στο βουνί, βάλε χέρι στο μουνί. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Είδε ο τρελός το μεθυσμένο και φοβήθηκε.
    • Είδε ο τρελός το μεθυσμένο κι έφυγε.
  • Είδε το Χριστό φαντάρο.
  • Είναι για το γάιδαρο καβάλα.
  • Είναι πιο πολλές οι μέρες απ΄τα λουκάνικα.
  • Είναι πολλοί οι μπαρμπέρηδες για του σπανού τα γένια.
  • Είπα και ελάλησα, αμαρτίαν ουκ έχω.
    • Η φράση χρησιμοποιείται με την έννοια: εγώ ξεκαθάρισα από πριν τη θέση μου, προειδοποίησα για τη στάση μου - τώρα δεν έχω καμιά ευθύνη για ό,τι έγινε ή ό,τι θα γίνει.
  • Είπαν του τρελού να χέσει, κι εκείνος ξεκωλώθηκε. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εκφράζει υπερβολή)
    • (Παραλλαγές):
    • Είπαν τον ζουρλόν να χέσει, εκάθησε κ' εξεκωλώθη.
    • Είπαν της γριάς να χέσει, κι αυτή ξεκωλιάστηκε.
    • Είπανε ενός να κλάσει και χέστηκε.
  • Είπε να πάει κι ο εβραίος στο παζάρι, κι ήτανε μέρα Σάββατο.
  • Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
  • Εἷς ἐμοὶ τρισμύριοι, ἐὰν ἄριστος ἦν.
    • Ένας ικανός για μένα ισοδυναμεί με 30.000 άλλους (το είπε ο Ηράκλειτος, για να τιμήσει τον άνθρωπο με δυνατή προσωπικότητα).
  • Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης.
    • Ενας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα. Tη φράση είπε ο ‘Εκτορας στον Πολυδάμαντα. (Πβ.Ιλ.Μ'243)
  • Εις τον Καιάδα.
    • Στη φράση «ρίχνω κάτι εις τον καιάδα» (σαν άχρηστο ή επιζήμιο).
    • Καιάδας, βάραθρο στη Σπάρτη, όπου οι Σπαρτιάτες έριχναν τους κακούργους και τους προδότες.
  • Εις υγείαν του κορόιδου.
  • Εί χολώ παροικήσει και σύ υποσκάζειν μαθήσει.
    • Αν κατοικήσεις κοντά σε κουτσό κι εσύ θα μάθεις να κουτσαίνεις. Παροιμία για την επίδραση των κακών συναναστροφών, ανάλογη με την παροιμία: Ομιλίαι κακαί φθείρουσι ήθη χρηστά.
  • Έκαμα τον γάιδαρο κι ετσούλωσε τ' αυτιά του κι επήρε το σαμάρι του και πήγε στην κυρά του.
  • Έκανε κι η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
    • Έκανε κι η ψείρα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
  • Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
    • Καθένας για εκείνο, για το οποίο είναι προορισμένος. Π.χ. δεν είμαστε όλοι ικανοί γι' αυτό. Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
  • Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
  • Έκαψα την καλύβα μου να μη με τρων' οι ψύλλοι.
  • Εκεί που βγάζεις το ψωμί σου, μη βάζεις το πουλί σου.
  • Εκεί που είσαι ήμουνα, κι εδώ που είμαι θα 'ρθεις (ή θα φτάσεις).
  • Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ' άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.
  • Εκεί που σ' αγαπούν να μην πολυπηγαίνεις, γιατί αν τύχει και σε βαρεθούν δε θα' χεις τί να γένεις.
  • Έκλασε η νύφη, σχόλασε ο γάμος.
  • Εκυλίεν το πιθάρ' και εύρεν το πώμαν. (Ποντιακή)
    • Παρόμοια με την «κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι».
  • Έλα παππού μου να σου δείξω πού τό 'χει η γιαγιά μου.
    • Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπελοχώραφά σου.
  • Έλα μουνί στον τόπο σου και ρέστα μη γυρεύεις.
  • Έλλαξεν η χήνα κι εφόρησεν πάλι εκείνα. (Ποντιακή)
  • Έλληνες αεί παίδες.
    • Περίφημη φράση που είπε Αιγύπτιος ιερέας στον Σόλωνα για να τονίσει την αιώνια νεότητα του ελληνικού πνεύματος. (Πλάτ. 22β)
  • Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
  • Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.
  • Εμακρύναν οι ποδιές σου, σκεπαστήκαν οι πομπές σου.
  • Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει.
  • Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.
  • Εμορφιάδα σο σκουτέλι 'κι εμπαίνει. (Ποντιακή)
  • Εμπήκ' ο λύκος στο μαντρί, αλί που 'χε το ένα. (Αρκαδία)
  • Ένα βόλι γυρίζει στράτευμα.
  • Ένα κι ένα κάνουν δύο.
  • Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.
  • Ένα το 'χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.
  • Ένας κούκκος μοναχά, την άνοιξη δεν φέρνει.
    • Ένας κούκκος δεν φέρνει την άνοιξη.
  • Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα.
  • Ἐν οἴνῳ αλήθεια.
    • (ο ποιητής Ἀλκαῖος).
  • Εν στόματι ρομφαίας ή μαχαίρας.
    • Π.χ. Τους αιχμαλώτους τους πέρασαν όλους εν στόματι ρομφαίας, δηλ. τους έσφαξαν.
  • Εν τη παλάνη και ούτω βοήσωμεν.
    • Δηλ. πρώτα θα καταβληθεί η αμοιβή (ή το αντίτιμο) και έπειτα θα προσφερθεί η εργασία ή θα δοθεί το πράγμα που αγοράστηκε.
  • Εν τούτω νίκα.
    • Με αυτό το σημείο να νικάς. Η συμβολική φράση που παρουσιάστηκε στον ουρανό μαζί με το σημείο του σταυρού στον Μ. Κωνσταντίνο πριν από τη συγκρουσή του με τον Μαξέντιο (312 μ.Χ.).
  • Ενός κακού μύρια έπονται.
  • Εξ οικείων τα βέλη.
    • Οι επιθέσεις προέρχονται από οικεία πρόσωπα.
  • Εξ όνυχος τον λέοντα.
    • Λέγεται όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι από κάποια μικρή ένδειξη μπορεί να διαφανεί ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου.
  • Επανάληψις, μήτηρ μαθήσεως.
    • Επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως.
  • Ἐπεὶ δ' οὖν πάντες ὅσοι τε περιπολοῦσιν φανερῶς καὶ ὅσοι φαίνονται καθ' ὅσον ἂν ἐθέλωσιν θεοὶ γένεσιν ἔσχον, λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ τόδε τὸ πᾶν γεννήσας τάδε. (Πλάτων, Τιμαίος)
  • Έπιασε τον πάπα απ'τ'αρχίδια.
  • Επιμενίδειος ύπνος.
    • Λέγεται για ύπνο πολύωρο και μακάριο. Η φράση προέρχεται από τον αρχαίο Κρητικό σοφό Επιμενίδη, που λέγεται πως κοιμήθηκε 57 χρόνια.
  • Επί ξύλου κρεμάμενος.
    • (μεταφορικά) αδέκαρος, σε άθλια κατάσταση. Συχνή φράση στην Ακολουθία των Παθών του Χριστού.
  • Επί ξυρού ακμής.
    • Στην κόψη του ξυραφιού.
  • Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
  • Ερως ανίκατε μάχαν.
    • Έρωτα ανίκητε στη μάχη (Σοφοκλής, Αντιγόνη, στ.781).
  • Εσένα, κόρη, λέει το, εσύ, νύφη, άκου το. (Ποντιακή)
  • Έτερος εξ' ετέρου σοφός.
    • Ο καθένας γίνεται σοφός από τον άλλο (φράση του Βακχυλίδη).
  • Εύκαιρ' τσουβάλ', σ'ο ποδάρ κι στεκ' (ποντιακό).
  • Εύρηκα! Εύρηκα!
    • Το βρήκα! Το βρήκα! (φράση του Αρχιμήδη, όταν ανακάλυψε το νόμο της άνωσης).
  • Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.
    • Έφτασε το αβγό στον κώλο.
  • Έφτασε ο τρυγητής, ξαπόστασε ο δραγάτης.
  • Έχασε τ' αυγά και τα καλάθια.
    • Έχασε τ' αυγά και τα πασχάλια.
  • Έχε καθάριο πρόσωπο, για τους κακούς γειτόνους.
  • Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα, τον στόμαχόν σου ελαφρύ, γιατρού δεν θα 'χεις χρεία.
  • Έχει ο Θεός!
  • Έχει ο καιρός γυρίσματα, κι ο χρόνος εβδομάδες.
  • Έχεις καλά παιδία τα κροσία τί να φτας; Κι έχεις κακά παιδία, πάλι τί να φτας ατά. (Ποντιακή)
  • Έχεις γρόσσα; έχεις γλώσσα.
  • Έχεις λιλιά, έχεις λαλιά.
  • Έχεις παράδες; Σου κάνουν τεμενάδες.
  • Έχουσι γνώσιν οι φύλακες.
    • Λέγεται συνήθως, όταν κάποιος θέλει να τονίσει ότι έχει πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ή όλες τις επιβαλλόμενες προφυλάξεις.
  • Έχω ράμματα για τη γούνα σου.
  • Εως της συντελείας του αιώνος.
    • Αιώνια.
tsekouratoi